Bardzo trudno jest udzielić obecnie jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o historyczność exodusu opisanego na kartach Biblii, opowiedzianego następnie przez Georga Friedricha Händla w muzycznej formie w Izraelu w Egipcie. Księga Wyjścia nie jest przecież tekstem historiograficznym we współczesnym znaczeniu tego słowa. Starotestamentowa narracja jest dziełem teologicznym – poszukuje odpowiedzi na pytania o miejsce człowieka w świecie, opowiada o niewolnictwie, przemocy, wspólnocie, wierze oraz doświadczeniu migracji. Nie trudno zauważyć, że tematy, które pojawiają się na kartach Starego Testamentu, dotyczą wciąż również nas, a być może najbardziej palącym z nich jest właśnie migracja.

Na poziomie muzycznego tekstu dzieło Händla z 1738 roku również jest obrazem swojego rodzaju migracji – licznych dokonanych przez kompozytora zapożyczeń. To właśnie dzięki nim artysta w 1738 roku mógł ukończyć oratorium w zaledwie jeden miesiąc. W części pierwszej dzieła zaadaptował żałobny hymn swojego autorstwa upamiętniający zmarłą królową brytyjską Karolinę. Wykorzystał tu też własne utwory na instrumenty klawiszowe, skomponowane jeszcze we Włoszech opracowanie psalmu Dixit Dominus, a także arię pochodzącą z jednego z tzw. Chandos Anthems. W Izraelu w Egipcie nie brakuje też muzyki innych twórców. Usłyszymy tu przetworzone w różnym stopniu świecką kantatę Qual prodigio Alessandra Stradelli, Magnificat Dionigiego Erby, a także muzykę Delphina Strungka, Johanna Caspara Kerlla, a być może nawet Giovanniego Gabrielego. Kompozycja jest więc wręcz szeroką panoramą muzyki europejskiego baroku.

Oratorium, zaprezentowane premierowo w Londynie w kwietniu 1739 roku, pierwotnie wcale nie zachwyciło publiczności. Nie chodziło jej bynajmniej o brak oryginalności. Händel, wykorzystując pracę innych, postępował zgodnie z powszechną osiemnastowieczną praktyką. Pierwsi słuchacze oczekiwali natomiast po dziele, którego większość stanowiły partie chóralne, bardziej operowego stylu. Kompozytor natychmiast wziął pod uwagę ich opinię i zmodyfikował utwór, zwiększając m.in. liczbę arii. Pomimo tej początkowej klęski Izrael w Egipcie uważa się dziś powszechnie za najznakomitsze po Mesjaszu oratorium Händla. Na Wratislavii Cantans usłyszymy je w interpretacji znakomitych solistów, Václava Luksa oraz dwóch założonych przez niego zespołów – Collegium 1704 i Collegium Vocale 1704 – które znajdują się w gronie najlepszych na świecie grup specjalizujących się w wykonawstwie muzyki XVII i XVIII wieku.

Program:
Georg Friedrich Händel
Izrael w Egipcie – oratorium HWV 54

Wykonawcy:
Václav Luks – dyrygent
Helena Hozová – sopran
Tereza Zimková – sopran
Benno Schachtner – kontratenor
Krystian Adam Krzeszowiak – tenor
Tomáš Šelc – bas
Tadeáš Hoza – bas
Collegium Vocale 1704
Collegium 1704